Vesayet Davaları: Marmara Bölgesinde Sulh Hukuk Mahkemelerinde En Çok Açılan Davalar

2021 yılı Adalet Bakanlığı verilerine göre Sakarya ili, ilçeleri ve çevre illeri de kapsayan Marmara Bölgesinde Sulh Hukuk Mahkemelerinde en çok açılan davalar Vesayet Davalarıdır.

Sakarya ili, ilçeleri ve çevre illeri de kapsayan Marmara Bölgesinde Sulh Hukuk Mahkemesinde görülen bu davalar bölge insanının en çok uyuşmazlık yaşadığı alanlar olduğundan bu davalar hakkında nitelikli ve etkin bir çalışma yapmayı uygun gördük.

Aşağıda söz konusu davalara ilişkin olarak dayanak kanun maddeleri, karar verilmesi hususunda mahkemece araştırılacak hususlar ile davalar hakkında bir kısım temel bilgilere yer verdik.

VESAYET DAVALARI

Sulh Hukuk Mahkemelerinde vasi atanması, vasi atanan kişi bakımından geçici ve kalıcı tedbirler alınması, vasinin vasilik görevinden çekilmesi veya vasilik görevinin sona ermesine ilişkin dava ve işlerle birlikte vasilik görevi yerine getirilirken izin ve denetime tabi işler bakımından izin işlemleri ile şikayet işlemlerinin yanında vasiliğin sona ermesi durumunda kesin hesap işlemleri görülür.

Vasi Atanması Davası

Vesayet ve Vasi Atanması, Vasi Tayini Nedir?

Vesayet, bazı ergin kişilerin veya velayet altında bulunmayan küçüklerin kişisel ve maddi menfaatlerini korumak amacıyla 4721 sayılı Medeni Kanun ile düzenlenmiş bir hukuk kurumudur. Vesayet altına alınma, kanuni bir zorunluluktan kaynaklanabileceği gibi kişinin kendisi de bazı durumlarda vesayet altına alınmasını mahkemeden talep edebilir.

Vesayet altına alınan herkese bir vasi tayin edilir. Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve malvarlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür (MK m.403).

Medeni Kanun 404, 405, 406 ve 407 maddelerinde vesayeti gerektiren haller ve şartları tek tek sayılmış, 408. maddede ise kişinin kendi isteğiyle vesayet altına alınması isteğe bağlı kısıtlama düzenlenmiştir.

Vesayeti Gerektiren Haller Nelerdir?

Medeni Kanun uyarınca vesayeti gerektiren haller açık ve net bir şekilde belirtilmiş olup aşağıda yer aldığı şekildedir.

1. Yaş küçüklüğü,

2. Kısıtlanma

3. Hürriyeti bağlayıcı (hapis cezası) ceza alma,

4. Kişinin kendi isteğiyle vesayet altına alınmayı talep etmesi.

Vesayet Organları ve Vesayet Makamı Nedir?

Vesayet organları, vasi ve kayyımlar ile birlikte vesayet daireleri olan ilgili Sulh Hukuk ve Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Vesayet makamı ve denetim makamından oluşan vesayet daireleri vasıtası ile kamu vesayeti hizmetleri yürütülür. İlgili Sulh Hukuk Mahkemesi vesayet makamı olup Asliye Hukuk Mahkemesi denetim makamıdır.

Vesayet Makamına Şikayet ve İtiraz Nasıl Yapılır?

Vesayet altındaki kişi - ayırt etme gücüne sahip olmak şartıyla - ve başkaca her ilgili tarafından vesayet makamına vasinin eylem ve işlemlerine karşı şikâyette bulunma hakkı verilmiştir. Vesayet makamının kararları kesin olmamakla birlikte Vesayet makamının kararlarına karşı tebliğ gününden başlayarak on gün içinde denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesine itiraz imkanı da mevcuttur.

Vesayet Makamından İzin Alınması Gereken Durumlar Nelerdir?

Vasi tarafından işlem yapılabilmesi için aşağıdaki iş ve işlemler için vesayet makamı olan İlgili Sulh Hukuk Mahkemesinin izni gerekmektedir.

1. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka bir aynî hak kurulması,

2. Olağan yönetim ve işletme ihtiyaçları dışında kalan taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi,

3. Olağan yönetim sınırlarını aşan yapı işleri,

4. Ödünç verme ve alma,

5. Kambiyo taahhüdü altına girme,

6. Bir yıl veya daha uzun süreli ürün ve üç yıl veya daha uzun süreli taşınmaz kirası sözleşmeleri yapılması,

7. Vesayet altındaki kişinin bir sanat veya meslekle uğraşması,

8. Acele hâllerde vasinin geçici önlemler alma yetkisi saklı kalmak üzere, dava açma, sulh olma, tahkim ve konkordato yapılması,

9. Mal rejimi sözleşmeleri, mirasın paylaştırılması ve miras payının devri sözleşmeleri yapılması,

10. Borç ödemeden aciz beyanı,

11. Vesayet altındaki kişi hakkında hayat sigortası yapılması,

12. Çıraklık sözleşmesi yapılması,

13. Vesayet altındaki kişinin bir eğitim, bakım veya sağlık kurumuna yerleştirilmesi,

14. Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi.

Denetim Makamının İzni Gereken Durumlar Nelerdir?

Vasi tarafından işlem yapılabilmesi için aşağıdaki iş ve işlemler için vesayet makamı olan İlgili Sulh Hukuk Mahkemesinin izni sonrasında denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesinden de izin alınması gerekmektedir.

1. Vesayet altındaki kişinin evlât edinmesi veya evlât edinilmesi,

2. Vesayet altındaki kişinin vatandaşlığa girmesi veya çıkması,

3. Bir işletmenin devralınması veya tasfiyesi, kişisel sorumluluğu gerektiren bir ortaklığa girilmesi veya önemli bir sermaye ile bir şirkete ortak olunması,

4. Ömür boyu aylık veya gelir bağlama veya ölünceye kadar bakma sözleşmeleri yapılması,

5. Mirasın kabulü, reddi veya miras sözleşmesi yapılması,

6. Küçüğün ergin kılınması,

7. Vesayet altındaki kişi ile vasi arasında sözleşme yapılması.

Vasilik Görevinden Alınma veya Vasinin Görevinden Çekilmesi Davası

Vasilik Görevinden Alınma Sebepleri Nelerdir?

Aşağıda belirtilen hallerin varlığı halinde vesayet makamı olan İlgili Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından vasi görevden alınır.

1. Vasinin görevini ağır surette savsaklaması,

2. Vasilik yetkilerini kötüye kullanması,

3. Vasinin güveni sarsıcı davranışlarda bulunması,

4. Borç ödemede acze düşmesi.

Ayrıca vasinin vasilik görevinin gereği iş ve işlemleri yapmakta yetersiz kalması halinde vesayet altındaki kişinin menfaatleri de tehlikeye düşüyorsa vesayet makamı olan İlgili Sulh Hukuk Mahkemesi vasiyi kusuru olmasa bile görevden alabilir.

Vasilik Görevinden Alınma Usulü Nasıldır?

Vesayet altındaki kişi - ayırt etme gücüne sahip olmak şartıyla - ve başkaca her ilgili tarafından gerçekleştirilen istek üzerine vasi görevden alınabilir.

Ayrıca vasinin görevden alınmasını gerektiren bir halin varlığının Vesayet Makamı olan İlgili Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından öğrenilmesi halinde herhangi bir talep gerekmeksizin resen de vasinin görevden alır.

Vasilik Görevinden Alma Hususunda Araştırma Yapılması ve Vasinin Uyarılması

Vesayet makamının Vasiyi görevden alabilmesi için öncelikle görevden alınma sebepleri konusunda gerekli araştırmayı yapması ve bu hususta vasiyi dinlemesi gerekmektedir. Ancak bu şartların yerine getirilmesi halinde vasi görevden alınabilir.

Ayrıca vesayet makamı, görevini savsaklaması sebebi ile sürecin bu şartlarda devamı halinde görevden alınacağı konusunda vasiye uyarıda bulunur.

Vasinin Görevden Alınmasında Vesayet Makamınca Alınacak Önlemler

Vesayet makamı, vasiyi görevden alma ve vasiye uyarıda bulunma dışında vesayet altındaki kişinin korunması için gerekli her türlü önlemi almakla yükümlüdür.

Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde vesayet makamı vasiye geçici olarak işten el çektirip bir kayyım atayabilir. Ayrıca gerekli görmesi halinde oluşacak muhtemel zararı öngörerek vasi mallarına ihtiyati haciz koyabilir ve vasinin tutuklanmasını isteyebilir.

Vesayet Makamı Kararlarına İtiraz

İlgililer, vesayet makamının kararlarına tebliğden itibaren on gün içinde itiraz edebilir. Bu itiraz denetim makamı olan Asliye Hukuk Mahkemesine yapılır. Denetim makamı itirazları dosya üzerinden yada gerekli görmesi halinde duruşmalı olarak kesin karara bağlar.

Vasinin Kesin Hesap ve Mal varlığını Teslim Zorunluluğu

Görevi sona eren vasi, vesayet makamına görevi ile ilgili son raporunu ve kesin hesap raporunu vermek zorundadır. Bu raporlar vesayet makamınca incelenir ve onaylanır. Bunun yanında görevi sona eren vasi, uhdesinde bulunan mal varlığını da atanmışsa yeni vasiye; atanmamışsa vesayet altındaki kişiye yada onun mirasçılarına teslim etmek için hazır bulundurmak zorundadır.

Vasinin Görevinin Sona Ermesi Kararı

İlgili raporlar incelenip onaylanması hakkında karar verildikten ve vasi uhdesinde mevcut mal varlıkları ilgililerine teslim edildikten sonra vesayet makamı vasinin görevinin sona erdiğine karar verir.

Vesayet makamı son rapor ve Kesin hesaba ilişkin incelemesi neticesinde verdiği kararı tazminat davası açma hakları bulunduğunu belirtmek suretiyle ilgililerine tebliğ eder. Bu tebliğ vasinin görevine son verildiği bilgisini de içerir.

Avukat Burak Alemdar | Alemdar Hukuk Bürosu