Yakalama Kararı
Güncelleme tarihi: 2 Ara 2023
Yakalama Kararı ve emri
Vatandaşlar ve Kolluk için Yakalama şartları
Yakalama: Kamu güvenliğine, kamu düzenine veya kişinin vücut veya hayatına yönelik var olan bir tehlikenin giderilmesi için denetim altına alınması gereken veya suç işlediği yönünde hakkında kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan kişinin gözaltına veya muhafaza altına alma işlemlerinden önce özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasını ifade eder.( YAKALAMA, GÖZALTINA ALMA VE İFADE ALMA YÖNETMELİĞİ Madde 4)
Kanun yakalama hak ve yetkisini iki temel şartla herkese tanımıştır.
Bu şartlar; Kişiye suçu işlerken rastlanması veya Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması olarak belirtilmiştir.
Kolluk görevlilerine yakalama yetkisi ancak aşağıdaki durumlar için verilmiştir. Kolluk kuvvetleri
a) Gecikmesinde sakınca bulunan ve Cumhuriyet savcısına veya derhâl âmirlerine müracaat imkânı olmayan hâllerde; hakkında yakalama emri düzenlenmesi veya tutuklama kararı verilmesi gereken kişileri ya da suçüstü hâlinde veya gecikmesinde sakınca bulunan diğer hâllerde suç işlendiğine veya suça teşebbüs edildiğine dair haklarında kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan şüphelileri,
b)Kolluk kuvvetinin kanun ve usul dairesinde verdiği emre itaatsizlik edenleri ve aldığı tedbirlere uymayanları,
c) Görev yaparken mukavemette bulunan veya görevinden alıkoymak maksadıyla kolluk kuvvetine zorla karşı koyan ve yakalanmadıkları taktirde hareketlerine devam etmeleri ihtimali bulunan kişileri,
d) Haklarında yetkili mercilerce verilen yakalama emri, yakalama ve tutuklama kararı bulunanları veya kanunla istenilen bir mükellefiyeti yerine getirmedikleri için yakalanması gerekenleri,
e) Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları,
f) Halkın rahatını bozacak veya rezalet çıkaracak derecede sarhoş olanları veya sarhoşluk hâlinde başkalarına saldıranları,
g) Halkın huzur ve sükûnunu bozanlardan, yapılan uyarılara rağmen bu hareketlerine devam edenlerle, başkalarına saldırıya yeltenenleri ve kavga edenleri,
h) Bir kurumda tedavi, eğitim ve ıslahı için kanunlarla belirtilen esaslara uygun olarak, alınan tedbirlerin yerine getirilmesi amacıyla toplum için tehlike teşkil eden akıl hastası, uyuşturucu ve uyarıcı madde veya alkol tutkunu, serseri veya hastalık bulaştırabilecek kişileri,
ı) Haklarında mahkemece çocuk bakım ve yetiştirme yurtlarına veya benzeri resmî veya özel kurumlara yerleştirilmesine veya yetkili merci önüne çıkarılmasına karar verilen çocukları,
i) Usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren veya hakkında sınır dışı etme veya geri verme kararı alınan kişileri.
Şikayete tabi olmakla birlikte "çocuklara, beden veya akıl hastalığı, malûllük veya güçsüzlükleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlara karşı işlenen suçüstü hallerinde" her ne kadar kişinin yakalanması şikayete tabi değilse de yakalama sonrasında en kısa süre içerisinde "şikâyete yetkili olan kimseye ve bunlar birden fazla ise hiç olmazsa birine yakalama bildirilir.
Yakalama ve yakalanan kişi hakkında yapılacak işlemler
Madde 90 – (1) Aşağıda belirtilen hâllerde, herkes tarafından geçici olarak yakalama yapılabilir: a) Kişiye suçu işlerken rastlanması. b) Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması. (2) Kolluk görevlileri, tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde; Cumhuriyet savcısına veya âmirlerine derhâl başvurma olanağı bulunmadığı takdirde, yakalama yetkisine sahiptirler. (3) Soruşturma ve kovuşturması şikâyete bağlı olmakla birlikte, çocuklara, beden veya akıl hastalığı, malûllük veya güçsüzlükleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlara karşı işlenen suçüstü hallerinde kişinin yakalanması şikâyete bağlı değildir. (4) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/7 md.) Kolluk, yakalandığı sırada kaçmasını, kendisine veya başkalarına zarar vermesini önleyecek tedbirleri aldıktan sonra, yakalanan kişiye kanunî haklarını derhal bildirir. (5) (Değişik: 25/5/2005 – 5353/7 md.) Birinci fıkraya göre yakalanıp kolluğa teslim edilen veya ikinci fıkra uyarınca görevlilerce yakalanan kişi ve olay hakkında Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek, emri doğrultusunda işlem yapılır. (6) Yakalama emrine konu işlemin yerine getirilmesi nedeniyle yakalama emrinin çıkarılma amacının ortadan kalkması durumunda mahkeme, hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından yakalama emrinin derhâl iadesi istenir.
Yakalama kararı ve yakalama emri
Soruşturma evresinde çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli hakkında, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hâkimi tarafından yakalama emri düzenlenebilir. Ayrıca, tutuklama isteminin reddi kararına itiraz halinde, itiraz mercii tarafından da yakalama emri düzenlenebilir.
Bu anlamda hakkında soruşturma yürütülen kişinin çağrı yapılamayan yada yapılan çağrıya rağmen gelmeyen bir kişi olması gerekmektedir. Bu şartın gerçekleşmesi üzerine Cumhuriyet Savcısı Sulh Ceza Hakiminden yakalama kararı çıkartılması yönünde talepte bulunmalıdır.
Bu durumun bir istisnası tutuklama talebi ile sevk edilen ancak tutuklanmasına karar verilmeyerek serbest bırakılan kişi hakkında verilen bu kararı itirazı inceleyen merci tarafından yakalama kararı ve emri düzenlenebilmesidir.
Bunun yanında ayrıca yakalanmış iken kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli veya sanık ya da tutukevi veya ceza infaz kurumundan kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında düzenlenecek yakalama emri düzenlenebilmesidir.
Bu şartların yerine getirilmediği durumlarda yakalama eylemi hukuka aykırı olacak ve eylemin niteliğine göre kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçu oluşabilecektir.
Yakalama: Yakalananın hakları
Özellikle kolluk kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen yakalama işlemi sonrasında kolluk tarafından "Yakalanan kişinin kaçmasını, kendisine veya başkalarına zarar vermesini önlemek amacıyla kaba üst araması yapılarak, silâh ve bunun gibi unsurlardan arındırılması" sonrasında yapılacak ilk iş yakalanan kişiye haklarının hatırlatılması ve bildirilmesidir.
Bu kapsamda kişiye haklarının bildirildiği bir form ile tutanak altına alınır. Matbu olarak tutanakta yer alan haklar aşağı belirtilmiştir.
Susma Hakkı
Yakalandığını ve/veya gözaltına alındığınızı yakınlarına haber verme hakkı
Büyükelçiliğe/Konsolosluğa bilgi verilmemesini isteme hakkı
Lehe delil bildirme hakkı
Müdafi tayin hakkı
Barodan ücretsiz avukat talep hakkı
Müdafinin ifade alma esnasında hazır bulundurulması hakkı
Sulh ceza hâkimine itiraz hakkı
TUTANAK İLGİLİ KISMI:
Yürürlükteki mevzuata göre, aşağıda belirtilen haklarınız bulunmaktadır:
Kimliğinizle ilgili sorulara doğru cevap vermek zorundasınız. Kimliğinizle ilgili bilgileri vermemeniz veya yanlış bilgi vermeniz suç teşkil edecektir.
İsnat edilen suç hakkında açıklamada bulunmama, yani susma hakkına sahipsiniz.
Yakalandığınızı ve/veya gözaltına alındığınızı yakınlarınıza haber verme hakkınız vardır. Haber vermek istediğiniz yakınınıza veya belirlediğiniz bir kişiye veya yazılı olarak karşı çıkmadığınız takdirde Büyükelçiliğinize/Konsolosluğunuza durum derhâl bildirilecektir.
Aleyhinize varolan şüpheleri ortadan kaldırmak için lehinize olan hususları öne sürebilirsiniz.
Müdafi tayin hakkınız vardır. Müdafi tayin edebilecek durumunuz yoksa, baro tarafından tayin edilecek bir müdafiîn hukukî yardımından yararlanabilirsiniz. Müdafi ile görüşme ve konuşma hakkınız vardır. Müdafiîniz, ifade alma esnasında hazır bulunabilir.
Yakalama, gözaltına alma işlemine veya gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, hemen serbest bırakılmanızı sağlamak için sulh ceza hâkimine başvurabilirsiniz.
Comments